Οι ανακοινώσεις μας στην 14η Πανελλήνια Συνάντηση Φορέων Πρόληψης

 Τίτλος: "Ήρεμη Δύναμη" - Μη Βίαιη Αντίσταση στο Σχολείο, την Οικογένεια, την Κοινότητα

Κύριος εισηγητής: Δέσποινα Τσουβαλά

Άλλος συγγραφέας: Φρόσω Μακρή, Βαγγελιώ Αμπαζή, Λεμονιά Κόνδυλα, Βίκυ Λαμπαδά, Αλέξανδρος Σταθακιός

Φορέας: Κέντρο Πρόληψης Π.Ε. Σάμου "ΦΑΡΟΣ"

Στόχοι: Γονείς και κηδεμόνες: Διαχείριση κρίσεων χωρίς κλιμάκωση της σύγκρουσης.

Εκπαιδευτικούς: Ενίσχυση της αυθεντίας μέσα από τη συνεργασία και όχι την επιβολή.

Κοινότητα: Συλλογική δράση ενάντια στη βία και στον κοινωνικό αποκλεισμό.

Μεθοδολογία: Βιωματική Εκπαίδευση με χρήση οπτικοακουστικών μέσων και ομάδες συζήτησης

Κυρίως περιεχόμενο και πώς συνδέεται με τον θεματικό άξονα που έχετε επιλέξει:

Η προσέγγιση αυτή, βασισμένη στις αρχές του Haim Omer, εστιάζει στη σταθερότητα, τη συνεργασία και την ήρεμη, αποφασιστική στάση απέναντι σε προκλήσεις, όπως η επιθετική ή ριψοκίνδυνη συμπεριφορά παιδιών και εφήβων και νεαρών ενηλίκων. Πρόκειται για μια καινούργια προσέγγιση στην βιωματική εκπαίδευση για ομάδες- στόχος πρόληψης.

Αξιολογήσεις: Οι συμμετέχοντες ανέφεραν μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση, καλύτερη επικοινωνία και ενίσχυση των δεσμών μέσα στην οικογένεια και το σχολείο. Η εφαρμογή των τεχνικών της μη βίαιης αντίστασης φάνηκε να μειώνει τις εντάσεις και να προάγει τον αλληλοσεβασμό.

Η έλλειψη ενιαίας συνεργασίας μεταξύ σχολείου, οικογένειας και τοπικής κοινότητας συχνά καθιστά δύσκολη την εφαρμογή ολοκληρωμένων προγραμμάτων. Η επιτυχία στην αλλαγή απαιτεί ολιστική προσέγγιση και ενίσχυση της επικοινωνίας μεταξύ όλων των εμπλεκόμενων φορέων, ώστε να επιτευχθεί μια βιώσιμη και ουσιαστική αλλαγή σχέσεων και επικοινωνίας.

Υπάρχει δυσκολία δέσμευσης στην υιοθέτησης νέων μοντέλων επικοινωνίας στην οικογένεια, το σχολείο και την κοινότητα.

Συμπεράσματα: Παρουσιάζουμε την ολοκληρωμένη εφαρμογή του προγράμματος "Ήρεμη Δύναμη" Μη-Βίαιη Αντίσταση (Non-Violent Resistance, NVR) στα νησιά Σάμος, Ικαρία και Φούρνοι, το οποίο εμπνεύστηκε από τον Χάιμ Ομέρ και τους συνεργάτες του, με στόχο την αποτελεσματική διαχείριση κρίσεων και την αντιμετώπιση «δύσκολων συμπεριφορών» σε παιδιά και εφήβους. Το πρόγραμμα λειτουργεί ως ένα ολοκληρωμένο εργαλείο παρέμβασης, που απευθύνεται σε οικογένειες, σχολεία και την ευρύτερη κοινότητα, προσφέροντας επιστημονικά τεκμηριωμένες απαντήσεις και πρακτικές στρατηγικές για την αντιμετώπιση βίαιων συμπεριφορών με μη-βίαιο τρόπο. Στον πυρήνα της προσέγγισης βρίσκεται η έμφαση στην αντίσταση παρά στον έλεγχο. Οι ενήλικες εκπαιδεύονται να αντιστέκονται στις αρνητικές συμπεριφορές των παιδιών τους χωρίς να επιβάλλουν αυταρχικά τον έλεγχο, αναγνωρίζοντας ταυτόχρονα τα όρια της δικής τους επιρροής. Η ιδέα είναι να λειτουργήσουν ως «άγκυρες» που συγκρατούν το παιδί όταν αυτό βρίσκεται σε κρίση, χωρίς να το εμποδίζουν να αναπτύξει την αυτονομία του. Οι ενήλικες καλούνται να υιοθετήσουν πρακτικές όπως η ανακοίνωση της πρόθεσής τους για μη-βίαιη αντίσταση, η συμμετοχή σε «διαμαρτυρίες», η διαφάνεια στον τρόπο αντιμετώπισης βίαιων περιστατικών και η δέσμευση αποχής από οποιασδήποτε μορφής βία. Μια δεύτερη σημαντική διάσταση του προγράμματος είναι η «εκπαίδευση ενάντια στην κλιμάκωση». Οι ενήλικες μαθαίνουν να αναγνωρίζουν τα δικά τους μοτίβα κλιμάκωσης σε περιπτώσεις σύγκρουσης, υιοθετώντας καθυστερημένες αποκρίσεις και αποφεύγοντας αντιπαραθέσεις.

Επιπλέον, το πρόγραμμα δίνει ιδιαίτερη έμφαση στη δημιουργία ενός ευρέος δικτύου υποστήριξης. Η δράση δηλαδή επικεντρώνεται σε δίκτυα ενηλίκων , όπως για παράδειγμα ο σύλλογος εκπαιδευτικών ενός σχολείου ως δίκτυο αλληλοϋποστήριξης. Συνολικά, το μοντέλο της Μη-Βίαιης Αντίστασης ως εφαρμοσμένο στα συγκεκριμένα νησιά φαίνεται να ενδιαφέρει ως ένα αποτελεσματικό εργαλείο παρεμβάσεων, δίνοντας έμφαση στην ενδυνάμωση των γονέων και των εκπαιδευτικών, προάγοντας την αυτόνομη δράση του παιδιού υπό την καθοδήγηση μιας σταθερής, υποστηρικτικής παρουσίας.

Ποια η συμβολή της εργασίας στο επιστημονικό πεδίο της πρόληψης;

Η ενίσχυση της μη-βίαιης αντίστασης και η δημιουργία υποστηρικτικών δικτύων συμβάλλουν στη βελτίωση της ψυχοκοινωνικής υγείας των παιδιών και εφήβων, προσφέροντας μια βιώσιμη λύση στις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι τοπικές κοινωνίες και στην ενδυνάμωση των ενηλίκων στον ρόλο τους π.χ. ως γονείς και εκπαιδευτικοί.

Βιβλιογραφία: Omer, H. (2004). Nonviolent Resistance: A New Approach to Violent and Self-Destructive Children

A Parent and Carers Guide to Non Violence Resistance (NVR) Reference –Partnerships Projects 2023,Training for Parents and Practitioners - NVR Practitioners Consortium (nvrpc.org.uk)

Elizabeth

Τίτλος: Ομάδα Εθελοντών Πρόληψης & Προαγωγής Υγείας Καρλοβάσου Σάμου : "Στον Κήπο της Βιβλιοθήκης 2" 

Κύριος εισηγητής: Αλέξανδρος Σταθακιός 

Άλλος συγγραφέας: Δέσποινα Τοσυβαλά, Φρόσω Μακρή, Βαγγελιώ Αμπαζή, Λεμονιά Κόνδυλα, Βίκυ Λαμπαδά 

Φορέας: Κέντρο Πρόληψης Εξαρτήσεων και Προαγωγής της Ψυχοκοινωνικής Υγείας Π.Ε. Σάμου σε συνεργασία με τον Εθνικό Οργανισμό Πρόληψης και Αντιμετώπισης Εξαρτήσεων ΕΟΠΑΕ 

Στόχοι: Εκπαίδευση και Υποστήριξη Εθελοντών Πρόληψης, Ψυχική Ενδυνάμωση, Δημιουργικές Βιωματικές Παρεμβάσεις για την Ενίσχυση της Κοινωνικής Συνοχής και Υγιών Συμπεριφορών. 

Μεθοδολογία: Βιωματική Εκπαίδευση, Εποπτεία 

Κυρίως περιεχόμενο και πώς συνδέεται με τον θεματικό άξονα που έχετε επιλέξει: 

Η Δράση των Εθελοντών στην Κοινότητα, Σύνδεση Γενεών, Πολιτιστικές Δράσεις που συμπεριλαμβάνουν την φιλοσοφία της Πρόληψης 

Αξιολογήσεις: Η Ενεργοποίηση δεκάδων πολιτών και η συνεχόμενη δράση και σύνδεση με το Κέντρο Πρόληψης. 

Συμπεράσματα: 

Η ομάδα εθελοντών "Στον Κήπο της Βιβλιοθήκης " αποτελεί μια φυσική συνέχεια και εξέλιξη της αποστολής του Κέντρου Πρόληψης Π.Ε. Σάμου , το οποίο εδώ και δύο δεκαετίες δραστηριοποιείται στον τομέα της πρωτογενούς πρόληψης και της ψυχικής ενδυνάμωσης της κοινότητας. Από την ίδρυση του το 2000, ο "Φάρος" έχει εστιάσει στην προαγωγή της υγείας μέσα από καινοτόμες δράσεις που ενισχύουν την κοινωνική συνοχή, αναδεικνύοντας τη σημασία των συλλογικών αξιών ως αντίδοτο στην αποξένωση και τις εξαρτήσεις. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, ο "Κήπος της Βιβλιοθήκης 2", δεν είναι ένα μεμονωμένο πρόγραμμα, αλλά ένα ακόμα κομμάτι της διαχρονικής προσπάθειας του Κ.Π. να προσφέρει ένα περιβάλλον όπου οι άνθρωποι μπορούν να επεξεργαστούν βιωματικά τις εμπειρίες τους, να αναστοχαστούν και να ενδυναμωθούν ψυχικά. Η προσέγγιση του προγράμματος εναρμονίζεται με τη γενικότερη φιλοσοφία του Κέντρου, η οποία αναγνωρίζει ότι η εξάρτηση δεν είναι το πρωτογενές πρόβλημα, αλλά ένα σύμπτωμα 

βαθύτερων κοινωνικών και ψυχολογικών παραγόντων. Η σύνδεση της λογοτεχνίας με την πρόληψη και την ψυχική ενδυνάμωση δεν είναι τυχαία• η αφήγηση και η γραφή λειτουργούν ως εργαλεία αυτογνωσίας, επιτρέποντας στους συμμετέχοντες να επεξεργαστούν συναισθήματα, φόβους και κοινωνικές ανησυχίες μέσα σε ένα 

πλαίσιο διαλόγου και αλληλεπίδρασης. Μέσα από τη διερεύνηση εννοιών όπως η ταυτότητα, η απώλεια, το ξένο και το ανοίκειο, η ομάδα κατάφερε να δημιουργήσει ένα χώρο όπου το τραύμα και η δυσφορία μετασχηματίζονται σε συλλογική εμπειρία και έκφραση. Ένα από τα σημαντικότερα επιτεύγματα του προγράμματος είναι ότι η ομάδα που προέκυψε από τη μακρόχρονη βιωματική εκπαίδευση, πλέον δραστηριοποιείται ως ομάδα εθελοντών στην πρόληψη και την προαγωγή της υγείας στα σχολεία του νησιού. Υπό την αιγίδα και τον συντονισμό των στελεχών του "Φάρου", οι εθελοντές συμμετέχουν ενεργά σε πρότυπα βιωματικά εργαστήρια, παρουσιάζοντας λαϊκά παραμύθια, ιστορικές αναδρομές και άλλες δράσεις, συμβάλλοντας έτσι στη διάδοση της πρόληψης μέσα από την τέχνη και την προσωπική εμπειρία. 

Ο "Κήπος της Βιβλιοθήκης 2", λοιπόν, δεν είναι απλώς ένα πρόγραμμα λογοτεχνικής ενασχόλησης, αλλά μια βαθύτερη παρέμβαση στην τοπική κοινότητα, που εναρμονίζεται με τον μακροχρόνιο στόχο του "Φάρου": να ενισχύσει την ψυχική ανθεκτικότητα των ανθρώπων, να προσφέρει ένα πλαίσιο πρόληψης και υποστήριξης, και να επαναπροσδιορίσει τη συλλογικότητα ως εργαλείο αντιμετώπισης των σύγχρονων κοινωνικών προκλήσεων. 

Ποια η συμβολή της εργασίας στο επιστημονικό πεδίο της πρόληψης; 

Η ψυχική ενδυνάμωση είναι η διαδικασία κατά την οποία το άτομο αποκτά μεγαλύτερο έλεγχο στη ζωή του, αυξάνει την αυτοπεποίθησή του και αναπτύσσει στρατηγικές αντιμετώπισης των προκλήσεων (Zimmerman, 1995). Σύμφωνα με τον Freire (1970), η ενδυνάμωση σχετίζεται με τη συνειδητοποίηση των κοινωνικών δομών και την ικανότητα του ατόμου να δρα με βάση τη γνώση του περιβάλλοντός του. 

Οι βιωματικές παρεμβάσεις, όπως τα εργαστήρια δημιουργικής γραφής και οι αφηγηματικές ομάδες, ενισχύουν τη συλλογική εμπειρία και προάγουν την αλληλεγγύη μεταξύ των μελών μιας κοινότητας. Ο Durkheim (1897) τονίζει τη σημασία της κοινωνικής συνοχής, η οποία διαμορφώνεται μέσω κοινών εμπειριών και αλληλοϋποστήριξης. 

Βιβλιογραφία: 

• Hustinx, L., & Lammertyn, F. (2003). Collective and Reflexive Styles of Volunteering: A Sociological Modernization Perspective. 

• Freire, P. (1970). Pedagogy of the Oppressed. New York: Continuum. 

• Pennebaker, J. W., & Smyth, J. M. (2016). Opening Up by Writing It Down: How Expressive Writing Improves Health and Eases Emotional Pain. New York: The Guilford Press. 

• Zimmerman, M. A. (1995). Psychological Empowerment: Issues and Illustrations. American Journal of Community Psychology, 23(5), 581-599. 

WHO (2004). Promoting Mental Health: Concepts, Emerging Evidence, Practice. 

Χασάπης, Γ. (2021). Κοινωνική Συνοχή και Αλληλεγγύη: Θεωρητικές και Εφαρμοσμένες Προσεγγίσεις.