Παρεμβάσεις του "Φάρου" στο 1ο πειραματικό Γυμνάσιο Σάμου με λυκειακές τάξεις

    Το Κέντρο Πρόληψης Εξαρτήσεων και Προαγωγής Ψυχοκοινωνικής Υγείας Π.Ε. Σάμου «Φάρος» σε συνεργασία με τον Εθνικό Οργανισμό Πρόληψης και Αντιμετώπισης Εξαρτήσεων (Ε.Ο.Π.Α.Ε.), υλοποίησε την προηγούμενη εβδομάδα παρεμβάσεις στους μαθητές του 1^ου Πειραματικού Γυμνασίου Σάμου με Λυκειακές Τάξεις. Οι παρεμβάσεις υλοποιήθηκαν έπειτα από πρόσκληση της Δ/νσης και των Συμβούλων Σχολικής Ζωής του σχολείου και απευθύνθηκαν στην Α’ και Β’ τάξη Λυκείου καθώς και στα τρία τμήματα της Γ’ Γυμνασίου.

Επίκεντρο της δράσης ήταν η συζήτηση σχετικά με την ψυχική υγεία των εφήβων. Οι μαθητές κάθε τμήματος συμμετείχαν ενεργά στη συνάντηση, μοιραζόμενοι τις απόψεις τους και τις εμπειρίες τους ατομικά αλλά και σε μικρές ομάδες, τα συμπεράσματα των οποίων ανακοινώνονταν στη συνέχεια στα πλαίσια ενός κύκλου συζήτησης.

    Ειδικότερα, οι μαθητές κατέγραψαν σειρά παραγόντων πίεσης για την ψυχική τους υγεία, όπως δυσκολίες στο οικογενειακό περιβάλλον, η υπερβολική αυστηρότητα ή και η απόρριψη από ενήλικες στο περιβάλλον τους, οι σχολικές υποχρεώσεις, η χαμηλή αυτοεκτίμηση, η σχολική αποτυχία, η έλλειψη ελεύθερου χρόνου και η μοναξιά. Ως προστατευτικά στοιχεία ανέφεραν κυρίως τους φίλους, την οικογένεια, αλλά και την ενασχόληση με την τέχνη, τον αθλητισμό, ή άλλα χόμπυ.

Από αυτά που οι ίδιοι οι μαθητές εξέφρασαν, συμπεραίνουμε ότι το κοινωνικό περιβάλλον (οικογένεια, σχολείο, φίλοι, μέσα κοινωνικής δικτύωσης) μπορεί να λειτουργήσει είτε προστατευτικά είτε επιβαρυντικά, ανάλογα με το πώς λειτουργούν αυτές οι "πλευρές" της ζωής τους στην πράξη. Για τους μαθητές ένα ασφαλές υποστηρικτικό δίκτυο προϋποθέτει: φίλους αξιόπιστους, εκείνα τα μέλη της οικογένειας που «ακούν πραγματικά» και δείχνουν κατανόηση, ευαισθητοποιημένους εκπαιδευτικούς και προπονητές, που μπορούν να προσφέρουν υποστήριξη. Όταν τα άτυπα δίκτυα υποστήριξης δεν επαρκούν, οι μαθητές θεωρούν ως λύση τη στροφή σε ειδικούς. Τέλος, πολλοί μαθητές εξέφρασαν την ανάγκη να νιώθουν ότι «ανήκουν» κάπου, ενώ παρατήρησαν ότι το σχολείο και η οικογένεια δυσκολεύονται να καλύψουν αυτό το κενό.

Οι παραπάνω μαθητικές παρατηρήσεις μας παραπέμπουν στα ευρήματα της πανελλήνιας έρευνας του ΕΠΙΨΥ- HBSC του 2022 για την ψυχική υγεία των εφήβων, τα οποία καταγράφουν μια ανησυχητική εικόνα: η πλειονότητα των εφήβων αναφέρει συχνά ψυχολογικά και σωματικά συμπτώματα, αυξημένο άγχος, μειωμένη ικανοποίηση από τη ζωή και έντονο αίσθημα κόπωσης ή πίεσης. Η μοναξιά και η κοινωνική απομόνωση εμφανίζονται σε μεγαλύτερα ποσοστά από παλιότερα, ενώ η επιβάρυνση είναι πιο έντονη στα κορίτσια.

Παράλληλα, στην έρευνα αναδεικνύονται και σημαντικοί προστατευτικοί παράγοντες, όπως η υποστηρικτική οικογένεια κι ένα δίκτυο καλών φίλων, αλλά και η αίσθηση αυτεπάρκειας και το πόσο καλά νιώθουν ως προς τη σωματική τους υγεία. Οι καλές καθημερινές συνήθειες και η σχέση των εφήβων με τη λογοτεχνία και τον πολιτισμό γενικότερα φαίνεται να βοηθούν, επίσης, τη διατήρηση καλών επιπέδων ψυχικής ευεξίας. Από την άλλη, παράγοντες όπως το άγχος, οι επαναλαμβανόμενες ψυχοσωματικές ενοχλήσεις, η μοναξιά, ο σχολικός εκφοβισμός και οι σκέψεις αυτοβλάβης λειτουργούν επιβαρυντικά για το πως οι ίδιοι οι έφηβοι αξιολογούν τα επίπεδα ικανοποίησής τους από τη ζωή.

Τα στοιχεία αυτά "στέλνουν" πολλά μηνύματα στους ενήλικες γύρω από τους εφήβους μας και, μεταξύ άλλων, υπογραμμίζουν την ανάγκη για στοχευμένες δράσεις πρόληψης, ενίσχυση της ψυχικής ανθεκτικότητας και συστηματική υποστήριξη των εφήβων στο σχολικό και στο οικογενειακό περιβάλλον.

Το Κέντρο Πρόληψης υπηρετώντας σταθερά αυτόν τον σκοπό από το 2000, επιδιώκει μέσω της ευαισθητοποίησης και της ενδυνάμωσης των «σημαντικών» για τον έφηβο ενηλίκων αλλά και με παρεμβάσεις στις σχολικές τάξεις, να ενισχύεται το δίκτυο ασφάλειας γύρω από τους εφήβους και να αντιμετωπίζονται όσο το δυνατόν πιο έγκαιρα οι παράγοντες κινδύνου για την ψυχική τους υγεία.

 Η συνεργασία με το Πειραματικό Σχολείο Σάμου θα συνεχιστεί καθ’ όλη τη διάρκεια της σχολικής χρονιάς, ενώ δράσεις στους μαθητές θα υλοποιηθούν τις επόμενες μέρες στο Μουσικό Γυμνάσιο Σάμου και το Γυμνάσιο Πυθαγορείου και μέσα στον Δεκέμβρη στο ΓΕΛ Σάμου.

Ευχαριστούμε θερμά τη Δ/ντρια, τις Συμβούλους Σχολικής Ζωής και γενικότερα τον Σύλλογο διδασκόντων του Πειραματικού Γυμνασίου για την πρόσκληση σε συνεργασία και την εμπιστοσύνη που δείχνουν στο Κέντρο και τα στελέχη του διαχρονικά. 

Πηγές: Πανελλήνια Έρευνα HBSC/WHO 2022 (Τεύχος «Ψυχοκοινωνική υγεία» – ΕΠΙΨΥ) epipsi.gr